Tu-w ti stari časi ti rozajonski kromariji so odïli radë prodajawet pa won w Prago. Prow za prow se na vi, ći pa prit ki te ki čas, ki po laški se mu di da Medioevo ano po slavinski srednji vek, noši jüdi so pratiali pa ta-z te kraje, mo so mïsli, da në zajtö, ki itadej so bili, ta do ta, po Osti pa Türkavi (isö to bilo od 15. šekula dardo 16. šekula). Wžë na koncë od taa 16. šekula ti rozajonski kramarji so bili tu-w Pragi, ki itadej isi tër jë bil, od lëta 1583, te nejvinči tër za noše jüdi ano ta-wnë ni so prodajali nejveć pyrt ano žalëjzo. Lëto 1562 tu-w Reziji jë bilo 60 kromarijöw. Itadej, ti ki stal ta-wnë köj ta-zïmi, zajto ki ta-lëtë jë bila sadöma sëča, an šel pröč dopo po 16 dnuw otobarja za Sveta Gala (fjësta od te mužaške abacïje) ano an prajel damu 24 dni jünja za Sveta Ğwona, aliböj 25 dnuw jünja za Sveta Jakuma, aliböj 5 dnuw žažaladörja za Sveto Marjeto. So bili pa tï ki prit niköj prït damu ni so stali ta-wnë aliböj pösvitë kakë lëto. So bili pa tï ki so se poračili ta-wnë ano ni nïso več paršli nozët.
Giovanni Battista Corgnali, den laški ki bil ğal orë Società Filologica Friulana, tu-w lëto 1940 an bil študijel ne dokuminte, napïsane 5 dnuw avošta lëta 1600, tu ki so omanoni ti noši tu-w Pragi. Ziz isëmi dokuminte so jë molo spoznet, da kako so žïvili 400 lit na nozëd rozajonavi tu-w Pragi ano tu-w ti blïžnji kraji. Ni so prodajali pa nožïće, klïšća, škarje, wse orodja, ki ni so mëli tu-w ti lösani süji ta-na wözi. Ite take rëči ni so je kupïwali ta-par farino ano ni so je prodajali ta-na jarmarki od ti nejvinči tyri. Ni so mëli ne lesane štunte, ki se jë molo pa je spravit, ano ise tawle ni so je pokrïwali ziz pyrtjo. Ni so parnošali damu žalëjzo ano z Rezije ni so wožili te lësane žlïce ano pyrt za döpö prodet. To jë wridno spomanot, da isï jüdi so bili pa skorë wsi študijoni, ni so znoli romonyt ano pïset po laški, po niški ano po češki.
Un tempo i kromariji (venditori ambulanti) di Resia/Rezija per affari si spingevano sino a Praga. La loro presenza lì è attestata già dal 16. secolo. Nel 1562 Resia contava 60 kromariji, che lasciavano la valle per le vendite verso ottobre, per farvi ritorno a fine giugno-inizio luglio. Alcuni di loro restavano fuori valle anche qualche anno; qualcuno addirittura non è più tornato.
Nel 1940 Giovanni Battista Corgnali della Società Filologica Friulana ha studiato alcuni documenti, risalenti al 5 agosto 1600, in cui si parla dei resiani a Praga. Dai documenti emerge come vivevano in città e nelle località vicine, cosa vendevano e cosa riportavano a Resia. In genere i kromariji erano abbastanza istruiti e sapevano parlare e scrivere in più lingue.
Rozajonavi tu-w Pragi / I resiani a Praga
RispondiElimina